vrijdag 28 december 2012


Plantweer


Als u zich afvroeg wat voor weer het op het ogenblik is, buiten, dan is hier het antwoord. Ideaal plantweer. We hadden een paar Johanniters die al een tijd lang steeds wat in de weg liepen. Moeilijk bij het maaien, moeilijk bij het spuiten, moeilijk om netten omheen te krijgen. Ook een te warme plek, sommige, zodat ze elk jaar opnieuw een week eerder rijp waren dan de rest. Met nét teveel oogst om ze dan eerder te plukken, en die trossen een paar dagen koud weg te zetten. Dus hup, naar een andere tuin dan maar. Acht jaar oude planten, dat wel, dus gaten van zeker zo'n 80 cm diep maken en dan voorzichtig, voorzichtig... En direct in een vuilniszak, de wortels, tegen het uitdrogen van de haarworteltjes (schrale wind).

Hier een foto, zo niet biodynamisch dan toch in elk geval dynamisch. Volop beweging!


De tuin is zandgrond, met de bovenste 80 cm haast potgrond, dus een kluit heb je hier niet. Voorzichtig uitschudden. Dat het kan lukken bewijst een eerdere transplantatie, van een paar jaar geleden, van 60 Solaris en wat Johanniter, op dezelfde manier. Opbrengst op de ontvangende tuin is nu zeker zo groot als op de oude.

Vaak zie je tot op een cm of 60 diep twee of drie kransen van wortels. De bovenste is dan een kransje van dauwwortels, waarmee de plant ook bij droogte het vocht dat van bovenaf komt, snel kan opnemen. Op de volgende foto zit er ook een dikke wortel helemáál bovenin, die uit de ent tevoorschijn komt. En niet uit de onderstam. Wortel van de Johanniter zelf. Laat de druifluis het niet horen! De ent zat blijkbaar te dicht bij de grond. 



Op de ontvangende tuin een diep gat met potgrond of compost onderin - geen bemeste tuinaarde of iets dergelijks, want de fijnere wortels verbranden snel.



Voorzichtig laag voor laag dichtgooien, lichtjes aanstampen en aanwateren. Daarna alle scheuten dicht bij de kop snoeien, op één oog, liefst. Dat moet nog, getuige de laatste foto.




Korte stiftjes
 
Over die korte snoei nog het volgende. Als je acht jaar oude Johanniters wilt verplanten, kan het niet anders of je pleegt, al doende, tegelijk een enorme, misschien soms zelfs te grote wortelsnoei. Om de plant dan zoveel mogelijk te sparen, kun je de kroon, de uitlopers uit de kop, inderdaad het best zo kort mogelijk aansnoeien. Alsof je allemaal reservestiftjes maakt, kun je zeggen. Dan heb je de meeste kans de kop intact te houden, en geen kale kop te krijgen met alleen toefjes van uitlopers aan het eind van te lang gelaten scheuten van vorig jaar.


Als dat laatste gebeurt, krijg je het skelet nooit meer goed. Zelfs bij twee of meer ogen heb je al vaak een te grote kans dat alleen het oog het verst weg van de kop uitloopt (vanwege de sterke wortelsnoei moet de plant kiezen), met ook dan een kale kop na volgend jaar. Zo is het eerder gegaan met sommige van een stuk of 70 Johanniters en Solarissen die we in een winter verplant hadden. Hertegewei op hertegewei, wanneer je te lange scheuten op de kop had behouden. En niets aan te doen dan een nieuwe, hogere kop beginnen op één van de nieuwe gaffels van dat gewei.
 

Overigens brengt het snoeien op alleen korte stiftjes op zich niet een groter vorstrisico met zich mee. Bevroren ogen na te sterke wintervorst of nachtvorst, zitten veel eerder midden op de boogjes of strekkers dan dicht op de kop. 


Met dank aan Gerard Menting van Blankeboom Wineries, dochteronderneming van Blankeboom Tekst voor al het betere, journalistieke schrijfwerk www.blankeboom.nl



Copyright (c) Jet Wester 2012

vrijdag 21 december 2012


De zon, de maan en de sterren

In een eerdere bijdrage berichtten we over de biodynamische wijnbouw. Het artikel is hier te vinden: http://wijnbouw.blogspot.nl/2012/05/beste-peter-er-zijn-in-nederland-nog_16.html

Biodynamica wordt vaak gezien als een wat vreemd gedoe. Ook in de wijnbouw. Dat is niet zo gek. Sommige gebruiken zijn inderdaad behoorlijk exotisch, terwijl ook de ambassadeurs van het bd-gedachtegoed de zaak niet altijd vooruit helpen. Boeken van wijnbouwer Nicolas Joly, de grote voortrekker op dit gebied, verzanden meestal in een nogal voorspelbare, negatieve analyse van onze moderne tijd. Mobieltjes en hun antenne-masten verpesten de wijnbouw, om van het scannen van streepjes-codes op wijnflessen nog maar te zwijgen. Dood en verderf voor de levende wijn - die in de winkel, bij de kassa, door de negatieve straling van de streepjesscanner het loodje legt. Nog voor zijn bevrijding.

De beweging lijkt zichzelf daarmee wat weg te duwen naar de randen van de cultuur, terwijl er aan de andere kant toch ook zéér grote wijnhuizen serieus met bd aan de gang zijn. Met goede resultaten. Dat is de grote paradox.
 
Hebben wij een standpunt over dit alles? We zijn behept met een wetenschappelijke achtergrond, en dat maakt ons misschien niet de meest aangewezen instantie om die vraag te beantwoorden. Scepsis is ons vak, en wat ons betreft kunnen veel van de goede resultaten van de bd-wijnbouw, even goed toegeschreven worden aan een veel aandachtiger, ecologisch bewuster en, ja, liefdevoller benadering van het métier - in wijnkelder en druiventuin - dan in de jaren vóór de omschakeling naar bd. Want sceptisch of niet: in de liefde geloven we wel, en in contrast met de dodelijke spuitcultuur van vroeger, zal een zorgzame bd-benadering ongetwijfeld een weldaad zijn. Die gerust ook de wijnkwaliteit ten goede komt. Waarom niet? En natuurlijk helpt het ook mee, om op totaal verdichte bodems niet langer met tractoren rond te rijden, maar met paarden door de wijngaard te gaan. Prachtig romantisch bovendien, en stilte in de wijngaard. Een zegen voor mens, dier en plant.

 
Maria Thun

Er is één onderzoekster voor wie we zelf graag een uitzondering maken, en voor wie we bereid zijn onze scepsis een héél klein beetje op te schorten. Dat is de Duitse Maria Thun, dit jaar net vóór haar negentigste verjaardag overleden na een rijk en lang leven van experimenten met bd-preparaten, allerlei vormen van bladmest (kruidenthee), en ook experimenten met de invloed van maan en sterren op de groei, bloei en vruchtzetting. Haar onderneming was groot opgezet. Velden met klaver, grassen en granen, in de liefelijke, glooiende streek van het riviertje de Lahn in midden Duitsland. Haar boeken staan vol met die prachtige vroege, stille kleurenfoto's vol zomer & wuivend gewas. De zomers van ook onze levenstijd.

 
Aussaattage

Elk jaar in december valt bij ons mevrouw Thun haar jongste uitgave in de bus: de Aussaattage voor het nieuwe jaar. Een boekje, of meer een werkschrift eigenlijk, dat al 51 jaar lang elk jaar opnieuw wordt uitgegeven, en waar in staat welke perioden en dagen wat Thun betreft gunstig of ongunstig zullen zijn voor zaaien, snoeien en verplanten. Haar onderzoek van jaren leerde haar dat de invloed van de maan daarbij van doorslaggevende betekenis is, verder 'ingekleurd' door de verschillende sterrebeelden waar de maan op dat moment 'in staat'. Vraag ons niet naar de details. De boekjes leggen het elk jaar opnieuw weer geduldig uit, maar onze ogen dwalen steeds maar af naar die schitterende ouderwetse kleurenfoto's en hun bijschriften. Een vroege veertiger, tuinbroek op half zeven, staat in een houten ton te roeren. Bijschrift: "Graf von Finckenstein dynamisiert die Substanzen für das Fladenpräparat".  
 
Vooruit, hier is hij zelf:  

 
Dalende maanbaan

Maar niet alleen voor de foto's, ook voor de maanstanden van Maria Thun hebben we een zwak. Op dezelfde manier als waarop we het prettig vinden om te geloven dat het enorm zou helpen om Die Kunst der Fuge van Bach in de wijngaard voor de planten te spelen. Of Philip Glass, The Hours, soundtrackversie. Als die muziek de tuin ook maar half zoveel plezier zou geven als haar tuinierster, zouden we wereldwijnen maken. Easy. Het proberen is er echter nog niet van gekomen.

Maar nu de maan. Je hebt wassende, volle, afnemende en nieuwe maan. Die moet je vergeten. Het gaat over iets anders. Zoals de zon in de zomer hoog aan de hemel staat, en in de winter laag, doet de maan dat ook, maar dan niet met een jaarcyclus, maar iedere maand. Per maand heb je dus een stijgende maanbaan, een hoogste stand, een dalende maanbaan en een laagste stand. Aan de hemel. Die indeling in perioden van stijgende maanbaan en dalende maanbaan blijkt wat Thun betreft van belang te zijn voor groei en bloei, snoei, oogst en verplanten. 
 
Simpel gezegd kun je het zó zien, dat bij dalende maanbaan de levensenergie van de plant, wat dat precies ook is, zich terugtrekt richting stam en wortels. Bij een stijgende maanbaan gaat diezelfde vitaliteit meer naar de takken, bloemen en vruchten. Een soort eb en vloed dus, waar de maan toch al beroemd om was, maar nu voor de 'energetische' levenssappen van de plant. Snoeien, zo is uitgezocht, kan nu verreweg het best gebeuren bij dalende maanbaan, anders knip je samen met de takken ook allemaal vitale energie weg.
 
Het systeem is proefondervindelijk verder en verder uitgewerkt, tot je behalve de beide maanbanen, ook invloeden kunt onderscheiden die goed zijn voor juist de wortels, of het blad, de bloemen of de vruchten. Hoe dat zit voert hier te ver, en is ook niet waar we heen willen. Wat we de lezer willen geven, is domweg de blote bd-informatie voor de komende twee maanden. U kunt dan kiezen om uw mooiste druiven, of uw meest kwetsbare rijtjes eens officieel naar de maan en sterren te snoeien. Om eens te voelen hoe dat voelt, biodynamisch bezig zijn. Niemand die het ziet. En wie weet, misschien is het wat. De grootste wijnhuizen gingen u in elk geval voor. Dit zijn de goede tijden: hoe meer plusjes hoe beter (voor een druivenplant). Op niet genoemde dagen niet snoeien.
 
Januari 2013
1 - 3 : ++++
4 - 6 : +
7      : +++
8 - 9 : ++
-----------------
23      : +
24-25 : +++
26-27 : ++
28-30 : ++++
31      : +
 
Februari 2013
1 - 3   : +
4        : +++
5        : ++
-----------------
20-22 : +++
23      : ++
24-27 : ++++
28      : +
 
Tot slot willen we, hopelijk ten overvloede, benadrukken dat we niet de bedoeling hebben om de biodynamische wijnbouw op één of andere manier serieus te promoten. We vinden het leuk om u te informeren over een niet onbelangrijke, vrij sjieke, vooral buitenlandse trend in de wijnbouw. Met daarbij een kleine hands-on introductie. Maar zoals gezegd: waar we zelf in geloven, bij de omgang met planten en wijnen, is een dieperliggende instelling, van laten we zeggen 'zorgzame aandacht'. En als het bij uw temperament past om die aandacht vorm te geven naar de bd-beginselen: uitstekend. Als u een andere favoriete modus van zorg en aandacht heeft - ook geweldig. Het is wat ons betreft niet de uitwerking die telt, maar de inborst. Het hart! De liefde! En zo scheren we dan toch nog even gevaarlijk dicht langs een kerstgedachte ;-) .

Als we elkaar niet meer treffen: fijne feestdagen. Na vandaag worden de dagen weer langer. Groet, Jet. 
 

maandag 17 december 2012


Proefproject druivensnoei - de reacties

Onlangs berichtten we op dit weblog over het voornemen van Roelof Visscher en ondergetekende, om deze winter een proefproject druivensnoei te beginnen, met de soorten Solaris en Cabernet Blanc. Details zijn te vinden op http://wijnbouw.blogspot.nl/2012/11/proefproject-druivensnoei-cabernet.html
 
We hebben op dit plan inmiddels een mooi aantal, vaak erg positieve reacties ontvangen. Ook van mensen die best mee willen doen met de proefneming.           Nu is dat op zich natuurlijk welkom, en waarschijnlijk wordt de proef dit jaar inderdaad uitgebreid met nog één of twee grotere wijngaarden. Maar daar zit tegelijk ook een beetje de bottleneck. Om de statistiek van de proef, zoals dat heet 'valide' te laten zijn hebben we per druiventuin steeds een aantal veelvouden van 50 planten nodig - wat per soort dan zeker neerkomt op steeds zo'n 200 planten, minstens. En niet iedereen heeft zoveel planten van één enkele soort staan.

Om wijnbouwers tegemoet te komen die bij Solaris en/of Cabernet Blanc met dezelfde problemen kampen, maar geen 200 exemplaren van elk hebben staan, kunnen we de volgende proefopzet voorstellen. We zullen eerst uitgaan van de Solaris, omdat die het meest voorkomt. Maar let wel op: gebruik de technieken die we noemen alléén wanneer u ook de problemen heeft waar ze een remedie voor willen zijn. Anders kunt u zich een heleboel extra loofwandbeheer op de hals halen, waar u niet op zit te wachten! En de planten evenmin.
 


Proefneming Solaris

1) Verdeel je Solarisplanten qua aantal in vier gelijke delen. Twee delen daarvan geef je een wintersnoei zoals je gewend bent, en twee delen snoei je met lange dubbele strekkers, die over elkaar heen lopen: eentje komt van rechts, en eentje van links, van twee buurplanten. Zie de volgende foto: een beetje een zoekplaatje, en bovendien niet helemaal scherp, maar als je weet wat je hoort te zien moet het wel lukken. Vanmiddag in de regen voor u geknipt - planten zowel als foto. Met dank aan Job Huisman voor de voorbeeldsnoei. 
 
 




Deze dubbele strekkers leveren veel meer ogen op, per strekkende meter, dan een traditionele snoei. Waar in de lente dus ook veel meer vruchtdragende scheuten uit naar boven komen. Probeer die scheuten na de uitloop zo weinig mogelijk te dunnen, liefst helemaal niet.
 

2) Eén van de kwarten die op de traditionele manier gesnoeid zijn, en één van de kwarten met dubbele strekkers, krijgen na de uitloop hetzelfde loofwandbeheer als vorig jaar. De beide andere kwarten krijgen een andere behandeling: zij worden nu vóór de bloei getopt.

Dit betekent dat je begin juni, een dag of 5 tot 7 vóór het begin van de bloei, de toppen van de groeiende scheuten afknipt (zo'n 10 cm eraf). Ongeacht of de scheuten de bovenste dubbele draad al bereikt hebben: je topt al je scheuten, hoger en lager, elk met 10 cm. Dit toppen zorgt er voor dat de plant zijn groeikracht eventjes veel meer naar de bloei gaat sturen, en minder naar de scheuten. Dit kan bij snelle groeiers als Solaris de misbloei sterk doen verminderen. Bovendien zal de plant nu ná de bloei, sneller aan de gang gaan om okselscheuten ('dieven') te maken. Dat zal de rijping van de trossen uiteindelijk wat vertragen - en dat is bij Solaris op zich ook welkom: hoe later rijp, hoe minder wespen.
 
Samenvattend voor Solaris:

1/4 van de planten: traditionele snoei, traditioneel loofwandbeheer;
1/4 van de planten: traditionele snoei, toppen vóór de bloei;
1/4 van de planten: dubbele strekkers, traditioneel loofwandbeheer;
1/4 van de planten: dubbele strekkers, toppen vóór de bloei.

 
 
Cabernet Blanc

Voor Cabernet Blanc is het een beetje een ander verhaal. Er zal bij deze soort vaak minder buighout voorhanden zijn voor lange dubbele strekkers, zodat er voor deze soort bij de wintersnoei minder te halen zal zijn, in termen van extra productie. Wanneer dat inderdaad zo is, kun je volstaan met een driedeling van je Cabernet Blanc-areaal, in plaats van kwarten. Geef dan alles dezelfde, zo lang mogelijke dubbele strekkers of boogjes tijdens de wintersnoei. Twee delen toppen vóór de bloei, en daarvan één deel inpakken tijdens de drie weken van de bloei.

Het inpakken van de rij planten gaat met lengtes winddoek of steigergaas, die in stroken geknipt kunnen worden, met een breedte van zo'n 100 cm. Daarmee kun je werken alsof het gewone vogelnetten zijn: netten voor zijbespanning, te spannen ter hoogte van de bloemen, en vast te zetten met clips of, misschien makkelijker, met wasknijpers. Niet alleen wordt wind nu tegengehouden; het milieu tijdens de bloei wordt er ook meer in het algemeen druif-vriendelijker van. De warmte van de zon wordt in het ingepakte stuk langer vastgehouden, en het gaas is er voor gemaakt om regen buiten te houden.

Het soort gaas dat we bedoelen is bijvoorbeeld hier te vinden: http://www.roteco-folie.nl/weefsels-en-netten/steigergaas  of hier  http://www.huck.be/safety/product/1519/B-7400/

Een breedte van 2 meter kan daarbij worden doorgeknipt of gesneden tot twee breedtes van een meter elk.

Bij prachtig weer kan het net aan de zonkant, tijdens de zonneschijn omhoog.

Tip: deze netten zijn veel fijnmaziger dan de gewone blauwe netten voor de wijnbouw. Een wesp kan hier echt niet door, en een merelsnavel ook niet. Je kunt er ook tijdens de rijping dus mee experimenteren, bij Solaris, Pinotin, Rondo etc. - om wespen en vogels beter buiten te houden. Zo heeft de investering nut in voor- en najaar.


Samenvattend voor Cabernet Blanc:

1/3 van de planten: lang aansnoeien, traditioneel loofwandbeheer;
1/3 van de planten: lang aansnoeien, toppen vóór de bloei;
1/3 van de planten: lang aansnoeien, toppen vóór de bloei, inpakken tijdens bloei.
 

We zijn natuurlijk uiterst benieuwd naar uw resultaten, vooral in termen van aantallen kilogrammen druiven bij de oogst, mostgewicht en totaalzuur. Maak vooral ook foto's!

Het spreekt vanzelf dat we geen aansprakelijkheid kunnen accepteren in het geval de proefneming op een wijngaard minder succesvol uitpakt. Het is en blijft úw proefneming - risico's voor de wijnbouwer.  


Wie meer wil weten, met name over het toppen vóór de bloei, en de effecten op de bloei: zie in de eerste plaats het verhelderende artikel in vakblad De Wijngaard van Jan Engberts, "Zomersnoei: toppen en toppen"; jaargang 15, januari / februari 2007, blz. 6, linksonder.  

Ook het boek Weinbau Heute van Redl, Ruckenbauer en Traxler, Graz 1996, blz. 367 -68 geeft goede info.

Veel plezier!


Copyright (c) Jet Wester 2012

zaterdag 8 december 2012


Handreiking kwaliteitswijn online

 
Presentje voor donkere dagen. We hebben ons boek Handreiking kwaliteitswijn online gezet op dit weblog. Wintertijd is studietijd in de wijnbouw.


En natuurlijk is het vele malen fijner om het echte boek in huis te hebben. Bijvoor-beeld als vinificatiehulp ter plekke. Je kunt er dan ook dingen bijschrijven. Er zijn     nog een paar echte, papieren exemplaren: te verkrijgen bij www.heekenbroek.nl (nog 1 exemplaar) en bij www.vitisvino.nl (meerdere). Als ze op zijn, zijn ze op. Geen herdruk meer. Collector's item!
 

De online versie is te vinden in de rubriek Weblog en Boek, zie de horizontale balk met onderwerpen boven dit stukje.   
 

Voor een andere long read over de wijnbouw bevelen we aan het artikel over de fotosynthese - een totaal fascinerend verschijnsel, in de wijngaard en ver daar buiten, om met meneer Gort te spreken. Te vinden op http://wijnbouw.blogspot.nl/2012/05/een-bijzondere-plant-de-druif-is-een.html  


Op alle teksten en foto's op dit weblog rust uitdrukkelijk copyright. Op het Internet betekent dit, dat u naar hartelust teksten mag printen, en er gepassioneerd naar mag linken - maar het veranderen of digitaal overnemen mag niet. Niet knippen en plakken, en niet kopiëren.
 
 
Copyright (c) Jet Wester 2009, 2012