dinsdag 25 maart 2014


Wilde wijnen...

In ons vorige artikel (zie hieronder) schreven we over het werk in de wijngaard, in maart en april. Hier ook een link: http://wijnbouw.blogspot.nl/2014/03/lente-in-de-wijngaard.html
In dit stuk nemen we opnieuw de arbeid in het vroege voorjaar onder de loep, maar nu in de (witte) wijnkelder. We zullen ons onderwerp overigens niet al te technisch benaderen dit keer. Eerder een tikje filosofisch...
 

Het assembleren (of blenden)

Maart, maar vooral ook april zijn heerlijke tijden voor een wijnmaker. De witte wijnen zijn nu meestal klaar om geassembleerd te worden (of juist niet, en dus als mono-cépage de wereld in te gaan), en ook het precies afstellen van het zoet of restzoet in een wijn is nu aan de orde. Restzoet kan worden bijgesteld door het bijmengen, bij een droge wijn, van een preciese hoeveelheid halfzoete of zoete wijn. (Of omgekeerd: een hoeveelheid droog bij zoet of halfzoet.) Restzoet kan ook worden verkregen door het bijmengen met bewaard en vaak een winter lang ingevroren (en naar zijn aard mierzoet!) druivensap, dat werd achtergehouden na de voorklaring, vóór vergisting. En dat liefst ook werd vóórgefilterd alvorens de vriezer in te gaan. Beide methoden geven wat je kunt noemen authentiek restzoet of restsuiker aan een wijn - vaak toch de liefste wens van de wijnboer.

En daarna kan gebotteld worden.

 
Proefpanels

Het assembleren van je wijnen kan behoorlijke vormen aannemen. We hebben het geluk, en het grote plezier, om ook in bevriende wijngaarden uitgenodigd te worden voor proefpanels, waarbij per wijn een aantal assemblage-voorstellen ter tafel komen, in de vorm van een x-aantal, vaak half gevulde glazen, geprepareerd met diverse mogelijke assemblages en zoet-toevoegingen. De zuurbalans ligt in dit stadium meestal al vrij vast, zodat die nu vaak geen aparte parameter van betekenis meer is (behalve natuurlijk wanneer de blendingpartners zélf erg verschillen in zuurgraad - zoals soms tussen zoet en droog).

De aard en samenstelling van zo'n proefpanel - vaak tot zo'n tien proevers, soms iets meer - bepaalt welke kant het opgaat met je wijnen, dit jaar. Het ene panel heeft misschien ook restaurateurs in zijn gelederen, van restaurants in de omgeving waar de wijnen op de kaart staan. Ook eigenaren van winkels waar de wijnen verkocht gaan worden, en wijnschrijvers, flinke liefhebbers/consumenten - of immer hooggeachte conculega's van andere wijngaarden zijn vaak graag geziene gasten.

Wat niet betekent dat de collectieve, gemiddelde smaak van een proefpanel altijd ook de uiteindelijke wijn bepaalt. Wanneer het panel dit jaar een beetje erg commercieel is in zijn oordeel - flink veel restzoet, zoveel mogelijk tropische fruitsalade in de aromatiek - in plaats van een groter aandeel mineraliteit bijvoorbeeld - kan de wijnboer/in gerust beslissen om het toch maar nét even iets anders te doen.
 

Schermutselingen

En soms leidt zo'n verschil van oordeel zelfs aan de proeftafel tot wat schermutse-lingen tussen de proevers. Rosé's lokken dat soms uit. Want wat zoek je in een rosé? Een eenvoudige terraswijn, die alle aardbeien die technisch mogelijk zijn, met graagte omhelst? Of heb je inmiddels een beetje kennis opgedaan van bijvoorbeeld ook de recente Zuid-Franse, ambitieuze projecten, waarbij geprobeerd wordt om de rosé als wijnsoort in de adelstand te verheffen, met serieuze, complexe terroir-wijnen? Soms zilt, zoals sommige uit Bandol, soms kruidig, bijvoorbeeld van Corsica. We hebben het genoegen zelf vrij heerlijke, interessante (maar oei, ook prijzige) voorbeelden te kennen van de wijngaarden van de appelation Bellet, tot vandaag binnen de gemeentegrenzen van de mooie plaats Nice.
 

Wat wil je?

En dat is waar deze bijdrage dus éigenlijk over gaat. Je kunt met je wijnen allerlei kanten op. Maar welke kant kies je? Of misschien beter: in welke richting wil je je bekwamen?

Het is onze ervaring dat dit 'bekwamen' zeker niet alleen een praktische aangelegen-heid is, maar duidelijk ook een theoretische. Deze winter hebben we ons opnieuw onledig gehouden met een aantal serieuze, vrij filosofische boeken over de wijnen uit de Noordelijke (vaak Duitse) aanbouwgebieden. Duitse en Engelse boeken, met een focus op met name de Riesling en zijn theoretische onderbouwing. Het is een literatuur voor de liefhebber, die jammergenoeg in ons eigen, Nederlands-Vlaamse taalgebied niet bestaat. 

Nu zou er - vinden wij - niets leuker zijn dan ook in onze eigen taal, en gericht op onze eigen situatie, zo'n soort filosofieboek te schrijven. Of te lezen. Bij gebrek daaraan, kunnen we (voorlopig, voorlopig) een lijstje geven met een paar belangrijke buitenlandse boeken. En dat zullen we ook doen, zo. Maar we willen niet nalaten om op deze plek toch ook alvast even een klein, eigen stukje te reproduceren, over wat wij met onze eigen wijnen willen. Het werd deze week geschreven, en is bedoeld als 'bijsluiter' bij onze witte wijnen van dit jaar, die binnenkort gebotteld worden.

We publiceren het ook hier, niet omdat het stukje nu zo verschrikkelijk veel diepgang zou hebben (het is geschreven voor de argeloze liefhebber), of omdat wij zo geweldig goed bezig zijn, maar wel om te laten zien - voor zover u dat niet wist - dat er ook heel ándere wijnwerelden zijn, om je in te begeven; werelden waarin je je niet gauw zult vervelen, en zelfs dingen leren kunt. Zeker als je flauw & moe bent van alle chocola- en vanille-smaken van de hedendaagse supermarktwijnen.

En denk niet te gauw dat wijnen, op onze leest geschoeid, niet ook commercieel kunnen zijn. Eén van onze grote voorbeelden (en helden) is Reinhard Löwenstein van het bedrijf Heymann-Löwenstein in Winningen aan de Moezel. Als er één wijnboer is van wie de wijnen verguisd worden, in het Rieslingdomein, is hij het wel ('smerig en vies!'). Tegelijkertijd, en dat is het mooie, is hij met zijn bedrijf in zeer goeden doen, horen zijn wijnen tot de meest exclusieve Rieslings ter wereld - en zijn ze alleen beschikbaar in het hoogste prijssegment. Als ze nog niet zijn uitverkocht...

Daarom hier ook een tipje van de sluier van onze eigen filosofie; het visitekaartje bij de witte wijnen van 2013. Als kort voorbeeld van een 'andere' manier van werken. En naar wij hopen ter inspiratie...


                  
Jet Wester
 
  Witte wijnen 2013  
 
Fijne witte wijnen, droog en mineraal. De Souvignier Gris is de meest kruidige, gemaakt van trossen die niet wit zijn en niet blauw, maar rood. Deze rode kleur van de bessen is hét kenmerk van een vin gris. Daarnaast een Riesèl van de antieke rivierklei in Drempt in de Achterhoek: een nieuwe variant van de Rieslingdruif, geschikt voor onze breedtegraad. En een Johanniter, eveneens een Rieslingsoort, maar dit keer van de oeroude minerale zandgrond van de Veluwezoom bij Arnhem-Noord.
 
De wijnen zijn gemaakt naar modern, Duits Rieslingmodel. Het zijn ambachtelijke wijnen, opgevoed in roestvrij stalen vaten. Ze krijgen alle tijd om zich te ontwikkelen en te rijpen - zonder interventies. Meestal zijn ze gereed in april van het volgende jaar.
 
Onze wijnen zijn niet goed vergelijkbaar met de wijnen uit de supermarkt. Ze zijn complex, met flinke (Riesling-)zuren, en doen eerder denken aan ernstige, vaak wilde boutiquewijnen van bijvoorbeeld de Terrassenmoezel, of van de nog zuidelijker rivier de Nahe.
 
Het is een stijl van wijnmaken die de wijnen niet wil polijsten, of 'mooi' maken. Hoeken en kanten zijn voor een wijn heel acceptabel - als ze bijdragen aan wat deze wijngaard, in dit oogstjaar aan eigenheid kan laten zien. Het is als beeldhouwwerk - maar dan inclusief een stuk van de rots waar het beeld uit voortkwam. Noem het terroir...
 
 – —
 

Tot zover het stukje. Wilde stukjes, wilde wijnen.

Wilt u meer weten van deze manier van werken? Lees het boek van Reinhard Löwenstein. Want schrijven kan hij ook. Hier is een link: http://www.amazon.de/Terroir-Weinkultur-Weingenuss-einer-globalen/dp/3440117928/ref=tmm_hrd_title_0?ie=UTF8&qid=1395749768&sr=8-1

Of laat u in met de licht mysterieuze Captain Cork. Hij heet in het echt Manfred Klimek, en dit is zijn boek: http://www.amazon.de/Captain-Cork-ultimativ-Allgemeine-Einf%C3%BChrungen/dp/3833835850/ref=sr_1_1?s=books&ie=UTF8&qid=1395749234&sr=1-1&keywords=captain+cork

De klantenrecensies van de beide voorgaande boeken zijn op Amazon.de het meest verhelderend.

Captain Cork heeft overigens ook een weblog, dat dagelijks wordt aangevuld, als een dagblad: http://www.captaincork.de

Een kameraad en opvarende van het 'schip' van Cork is de co-auteur van het boek voornoemd, Rainer Balcerowiak. Deze ex-oostblokker bedient zich graag van de 'soosjalisties-demokratiese' taal van voormalig links-radikale jongens en meisjes, maar ondertussen heeft hij wel iets te vertellen over wijn: http://www.amazon.de/Das-demokratische-Weinbuch-Rainer-Balcerowiak/dp/393883918X/ref=sr_1_2?s=books&ie=UTF8&qid=1395749234&sr=1-2&keywords=captain+cork
Overigens, wanneer Balcerowiak probeert iets over Nederland te vertellen komt hij wel behoorlijk in de knoei. Drenthe ligt in Limburg, dat soort informatie. Dus niet onfeilbaar, deze meneer. Maar veel is interessant, en het brengt je verder dan waar je was. En daarbij: hoeveel keus hebben we, als we de diepte in willen over de wijnbouw en wijnmakerij?

Ook hij heeft een weblog: http://genuss-ist-notwehr.de/

Een boek dat een beetje tegenviel, juist op het vlak van de filosofische onderbouwing (want die bleek razend saai) was dit: http://www.amazon.de/Die-Avantgarde-deutschen-Winzer-Erzeuger/dp/3865814271/ref=sr_1_5?ie=UTF8&qid=1395749389&sr=8-5&keywords=slow+wine
Op zich een vreemde zaak, want juist in dit boek komt een aantal van onze goede Duitse vrienden op een ruime manier aan bod. Martin Müllen, Weingut von Racknitz, Heymann-Löwenstein... We hebben er op dit weblog links en rechts over geschreven. Koop het boek dus vooral, maar laat de in- en uitleiding voor wat ze zijn.
 
En hier laten we het even bij. Een andere keer meer!


Copyright (c) Jet wester 2014
  

zondag 9 maart 2014


Lente in de wijngaard...

1. Het late winterwerk

Het is maart, en veel wijngaarden in Nederland, België en Duitsland zijn op dit moment nog volop bezig met de tweede fase van de wintersnoei: het aanbuigen van de strekkers of boogjes, met daarbij het aansnoeien van de reservestiftjes voor volgend jaar. Ook horen we van wijngaarden, en niet de kleinste, die op dit moment een deel van hun bestaande, jaren oude planten in de aanbieding hebben. Je kunt ze kopen, en je moet ze dan meestal zelf uitgraven en overplanten naar de eigen wijngaard. We verbazen ons soms een beetje over de vaak flinke prijzen die voor dit toch risicovolle en ook arbeidsintensieve herplanten gevraagd worden. Maar ook de voorbereiding voor het veel minder risicovolle en eenvoudiger aanplanten van nieuwe, jonge bewortelde stokken begin mei (bijvoorbeeld het maken van plantgaten) is op dit moment aan de orde. Een gedetailleerde beschrijving van al dit late winterwerk is te vinden in ons eerdere artikel van november j.l., met eigen links: http://wijnbouw.blogspot.nl/2013/11/winterwerk-in-de-wijnkelder-is-de.html

 
2. Vóór de uitloop

Druivenplanten lopen meestal uit in de eerste week van mei. Met in de laatste week april al een paar eerste, aarzelende blaadjes. Dit is echter een gemiddelde: een paar jaar geleden (was het niet 2008?) was de uitloop belangrijk vroeger, en vorig jaar, 2013, was de uitloop juist vertraagd. Dit jaar zou wel weer eens een vroeg jaar kunnen worden, als de vroege lentewaarden van dit moment doorzetten. We wachten af.

Intussen zijn er ook een paar werkjes in de wijngaard die net vóór de uitloop van de druiven gedaan horen te worden. Het belangrijkst is het spuiten van zwavel op het nog kale hout, net vóór de uitloop, bij het zwellen der knoppen, gewoonlijk zo half april - maar dit jaar misschien al eerder? Voor een artikel over dit onderwerp zie http://wijnbouw.blogspot.nl/2013/03/het-eerste-seizoenswerk-het-wordt-een.html

Maar er is meer. Waar zwavel gespoten wordt, in deze fase, tegen een aantal schimmels zoals echte meeldauw en phomopsis, en tegen bijvoorbeeld gal- en kroesmijt, zijn er ook ongedierten die zich door zwavel in dit stadium niet laten afschrikken. We denken aan de glasvleugelcicade die in onze wijngaarden de ziekte Bois Noir kan vestigen, en aan de groene druifcicade, die vooral in jonge wijngaarden tot een plaag kan worden. Aan beide ondieren en hun vaak ingenieuze, biologische bestrijding, hebben we eerdere artikelen gewijd. Zie voor de Bois Noir http://wijnbouw.blogspot.nl/2012/05/bois-noir-een-van-de-eerste-dingen-die_7739.html en voor de druifcicade
http://wijnbouw.blogspot.nl/2012/05/anagrus-atomus-jonge-wijngaarden-hebben.html

 
3. Na de uitloop

Na de uitloop start het gebruikelijke, jaarlijkse regime van bladbemestingen en gewasbescherming. Vooral de echte en valse meeldauw zijn vanaf nu, het hele groeiseizoen lang aandachtspunten, met bespuitingen met vooral zwavel en kaliumfosfiet, of tegenwoordig zelfs magnesiumfosfiet (inmiddels verkrijgbaar bij Vitis Vino, en prettig spul, want het heeft en passant ook een 'gratis' nevenwerking tegen het vaak op de loer liggend magnesiumgebrek. Zie voor deze kwestie ons volgende artikel: http://wijnbouw.blogspot.nl/2012/05/kaliumfosfiet-van-het-scala-aan.html ).

Beide soorten meeldauw en hun bestrijding, maar ook een ziekte als Schwarzfäule, komen in ons weblog ruim aan bod, zie de afdeling Ziekten in de horizontale taakbalk boven, voor een waaier aan artikelen, praktisch en theoretisch.
 

4. Vóór de bloei. Solaris! Solaris!

Echter, een apart en zeer belangrijk aandachtspunt, dat speelt vanaf een paar weken vóór de bloei - zo begin juni - is voor ons het volgende. Vorig jaar hebben we ons, in ruime samenwerking met Roelof Visscher van wijngaard Hof van Twente in Bentelo, uitgebreid beziggehouden met de vrij dringende vraag hoe de bloei en vruchtzetting van een aantal druivenrassen verbeterd zou kunnen worden. We richtten ons met name op de soorten Solaris en Cabernet Blanc, die beide bij ons vaak structureel minder goed presteren dan bijvoorbeeld in Duitsland.

In het begin nam onze analyse van de problemen de vorm aan van een experimenteel snoeiproject. Maar allengs bleek dat de problemen met de bloei en vruchtzetting, zeker van Solaris, veel meer te maken leken te hebben met een schimmelziekte, vlak vóór en tijdens de bloei: de zgn. Gescheinsbotrytis. We kwamen deze vroege botrytis in Solaris op het spoor vóór en tijdens de bloei, aan de hand van een visuele inspectie van de bloemknoppen en -trossen, onmiskenbaar zichtbaar in een aantal foto's. Zie voor deze inspectie, en de foto's ons artikel http://wijnbouw.blogspot.nl/2013/07/gescheinsbotrytis-in-solaris-ii-in-een.html

We hadden het geluk er vorig jaar vrij vroeg bij te zijn, bij de diagnose van Gescheinsbortytis in de Nederlandse Solaris. Vroeg genoeg zodat in Bentelo in het begin van de Solarisbloei nog gespoten kon worden met een antibotrytismiddel - Teldor in dit geval. Daarom kon de bloei en vruchtzetting van Solaris in Bentelo nog net ten goede gekeerd worden: zie ons volgende artikel, met foto's van voor de verandering eens een schitterende vruchtzetting voor Solaris: http://wijnbouw.blogspot.nl/2013/08/gescheinsbotrytis-in-solaris-iii.html
 

5. Maatregelen

Voor dit jaar 2014 willen we daarom een ieder die Solaris heeft staan en in het verleden een minder dan optimale vruchtzetting voor de soort meemaakte, aanmoedigen de bovenstaande informatie ter harte te nemen, en maatregelen te treffen om de bloei en vruchtzetting van Solaris te beschermen tegen Gescheinsbotrytis.

Wegnemen van blad in de troszone, al vóór de beginnende bloei, helpt om het milieu rond de bloemknoppen droger en warmer te maken - en om er met een spuitmiddel als Teldor of experimenteel zelfs VitiSan (eventueel te proberen voor wie geen Teldor heeft, te verkrijgen bij Vitis Vino) goed bij te kunnen. Teldor is jarenlang vrij beschikbaar geweest, ook voor kleine wijngaarden, en een aantal wijze kleine wijnbouwers heeft ongetwijfeld nog een voorraadje staan.

Wijngaarden met een spuitlicentie kunnen Teldor gewoon blijven gebruiken, vaak verstandig afgewisseld met Switch. We raden u aan, groot of klein, om dit jaar, vanaf een week tot tien dagen vóór de bloei, serieus te experimenteren met de anti-botrytis-mogelijkheden die u tot uw beschikking heeft.

We hebben sterke aanwijzingen, dat door deze interventies tegen de Gescheins-botrytis vóór de bloei, de Solaris als soort voor ons land, voor de toekomst beter uit de bus kan komen dan de laatste jaren het geval was. Met weer een volwaardiger vruchtzetting, en een volwaardiger opbrengst voor deze graag geziene druif, als blendingpartner of als mono-cépage.   

Het spreekt natuurlijk voor zich, dat u als eigenaar/wijnbouwer zelf eindverant-woordelijk blijft voor de manier waarop uw experimenten uitpakken. Als immer is voorzichtigheid geboden - en terugmelding is welkom!   


Copyright (c) Jet Wester 2014